ပုဂံကျောက်စာထဲက ရခိုင်ဝေါဟာရများ

ပုဂံေက်ာက္စာထဲက ရခိုင္ေ၀ါဟာရမ်ား
==== ========
တစ္ေန႔တစ္လံ ပုဂံဘယ္ေျပးမလဲ စာအုပ္မွာ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ဒုတိယစည္သူေခတ္က ေက်ာက္စာနဲ႔ပတ္သက္လို႔
ဆာဂ်ာ အဖု၀္ အဖိယ္ အမိအဖ ကႅည္ေစာေပဆပ္ဧအ္ - လို႔ေတြ႔တယ္။ အဖိုးအဖိယ္ အမိအဖလို႔ ေရးထားေတာ့ " အဖိယ္ " ဟာ အဘြားကို ေခၚတာျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါလည္း ခုမွ သိရတဲ့ ေ၀ါဟာရအေနနဲ႔ မွတ္ထားသင့္ပါတယ္။ လို႔ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ေရးထားခဲ့ပါတယ္။
အမွန္က "အဖိယ္ "ဟာ အဖိုး၊အဖြားရဲ ႔ အေမကို ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္။ ရခိုင္မွာ ဒီေန႔ အခ်ိန္ထိ "အဖီး" လို႔ေခၚေနဆဲပါ။ ပုဂံေက်ာက္စာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ရခိုင္ေ၀ါဟာရမ်ားရွိေနပါတယ္။ ပုဂံေက်ာက္စာေတြထဲက ေနာက္ပုဂံေက်ာက္စာတစ္ခုမွာ " ေကႅာင္ နိယ္ေသာ သိၡင္" ကို ဒီေန႔စာနဲ႔ ျပန္ေရးရင္ ( ေက်ာင္းေနေသာ သခင္)ျဖစ္ပါတယ္။ ရခိုင္လို ေရးရင္ေတာ့ (ေက်ာင္းနီေသာ သခင္)ပါ။ " နိယ္" ဆိုတဲ့ " နီ" ကို ရခိုင္ေတြ ဒီေန႔အခ်ိန္ထိ သံုးစြဲေနတံုးပါ။
ေနာက္ထပ္ ပုဂံေက်ာက္စာတစ္ခုမွာ --- " ၾကိယ္ သပိတ္၊ ၾကိယ္ျခဳ ၊ ၾကိယ္ၾကာ ၊ ၾကိယ္မံု " လို႔ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္လို ေရးရရင္ (ေၾကးသပိတ္ ေၾကးျခဴ ေၾကးၾကာ ေၾကးမံု)ျဖစ္ပါတယ္။ ရခိုင္လိုေရးရရင္ ( ၾကီးသပိတ္၊ၾကီးျခဴ ၊ ၾကီးၾကာ၊ ၾကီးမံု)လို႔ျဖစ္ပါတယ္။ " ၾကိယ္ " ဆိုတဲ့ " ၾကီး" ကို ရခိုင္ေတြ ဒီေန႔ အခ်ိန္ထိ သံုးစြဲေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။
နရသိဃၤ ဥစၥနာမင္း(၁၂၃၀-၁၂၃၅)ရဲ ႔သမီးေက်ာက္စာမွာ " ငမဟိက ျမက္ႏုရိယ္ၾကည္ဟိရာ လာစိယ္သေတ" လို႔ ကၽြန္ေတြကို လႊတ္ေပးခဲ့ပါတယ္(လွဴ ခဲ့ပါတယ္)။ ဒီေန႔ စာနဲ႔ ျပန္ေရးရရင္ " ငါမရွိက ျမက္ႏုေရၾကည္ရွိရာ သြားေစသတည္း " လို႔ျဖစ္ပါတယ္။
(ငမဟိက)မွာ "ဟိ" ေ၀ါဟာရကို ရခိုင္ေတြ ဒီေန႔အခ်ိန္ထိ (ဟိ)ကို သံုးစြဲေနတံုးျဖစ္ ပါတယ္။(ျမက္ႏုရိယ္ၾကည္)မွာလည္း " ရိယ္" ကို ျမန္မာလို (ေရ)လို႔ ဒီေန႔အခ်ိန္မွာ သံုးစြဲေနေပမယ့္ ရခိုင္ေတြကေတာ့ " ရိယ္ " ကို (ရီ)လို႔ ဆက္လက္သံုးစြဲေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။
(လာစိယ္သေတ)မွာ “လာ”က လားကိုေရးတာ ထင္ရွားပါတယ္။ လားဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရကို ရခိုင္ေတြ ဒီေန႔အခ်ိန္ထိ သံုးစြဲေနေပမယ့္ ျမန္မာေတြကေတာ့(သြား)ကို သံုးေနၾကပါတယ္။ (လာစိယ္သေတ)မွာဘဲ (စိယ္) အသံထြက္ကို ရခိုင္ေတြက (စီ)လို႔ ဒီအတိုင္းထြက္ေနၾကေပမယ့္ ျမန္မာေတြကေတာ့ (ေစ)လို႔ အသံထြက္ပါတယ္။
ေက်ာက္စာအျပင္ ေပထက္အကၡရာတင္တဲ့ အခါမွာလည္း ဒီေန႔ ျမန္မာေတြ ေရးသလို " ေပ" လို႔မေရးဘဲ " ပိယ္" လို႔ ေရးပါတယ္။ " ပိယ္" ကို ရခိုင္ေတြ ဒီေန႔အခ်ိန္ထိ " ပီ" လို႔ သံုးစြဲေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ ပုဂံေက်ာက္စာ ဆုေတာင္းတစ္ခုမွာ " နိဗၺန္မည္ေသာ မသိယ္ျပည္လ်ွင္ ၀င္ရလို၀္သေတ" ျဖစ္ပါတယ္။ အေသအခ်ာ စူးစိုက္ဖတ္ရင္ ဖတ္ႏိုင္တဲ့ အေရးအသားပါ။ အဲဒီဆုေတာင္းမွာ (မသိယ္)ဆိုတာ (မသီ)ဆိုတဲ့ ရခိုင္ေ၀ါဟာရ တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ရခိုင္ေတြ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ သံုးစြဲေနတဲ့ ေ၀ါဟာရတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာေတြကေတာ့ “ မေသ” လို႔ ေျပာဆိုေရးသားပါတယ္။
" ငါဖႅစ္လိယ္ရရ အရပ္" ဆိုတာကေတာ့ (ငါျဖစ္ေလရာ အရပ္)လို႔ ေရးျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ စကားရပ္မွာ " လိယ္" ကေတာ့ ရခိုင္ေတြ ဒီေန႔ အခ်ိန္ထိ သံုးစြဲေနတဲ့ (လီ)ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဂံ အမိန္႔ျပန္တမ္းတစ္ခုမွာေတာ့ " ၿခိယ္လက္ျဖတ္ေသာ" ဆိုတာ ပါရွိပါတယ္။ ျမန္မာလို “ေျခလက္ျဖတ္ေသာ” ျဖစ္ပါတယ္။ " ၿခိယ္" ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရကေတာ့ ရခိုင္ေတြ ဒီေန႔ အခ်ိန္ထိ " ၿခီ " ကို ေျပာဆို ေရးသားသံုးစြဲေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။
ဓမၼရံၾကီးဘုရားေျမာက္ဘက္မွာ ရွိတဲ့ အေစါ၀္လတ္ေက်ာက္စာမွာ " အမိ မရိယ္ခဘူေသာ ေကႅာက္စာ " လိုရွိပါတယ္။ ဒီေန႔စာနဲ႔ ျပန္ေရးရရင္ " အမိ မေရးခဲ့ဖူးသာ ေက်ာက္စာ " ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ရခိုင္မွာ အမ်ားစုက အေမကို (အမိ)လို႔ ဒီေန႔ အခ်ိန္ထိ ေခၚေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ စာ(မရိယ္), စာ(ရိယ္)ဆိုတဲ့ စာ(မရီး) စာ(ရီး)ဆိုတဲ့ အသံုးအႏွဳံးဟာ ဒီေန႔ ရခိုင္ေတြ သံုးေနဆဲ ေ၀ါဟာရျဖစ္ပါတယ္။ (မရိယ္ခေသာ)မွာ ပါတဲ့ (ခ)ကလည္း ရခိုင္ေတြ ေန႔တဓူ၀ သံုးစြဲေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ( စာအုပ္ကို ထားခ)ဆိုတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးေတြျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာလိုဆိုရင္ေတာ့ (စာအုပ္ကို ထားခဲ့)ျဖစ္ပါတယ္။
ပုဂံသက္စိုးေတာင္ မရွက္စန္ဖာ ငေရာက္သင္ေခၚတဲ့ ကံကုန္စာခ်ီသမီးေက်ာက္စာမွာ
" ရွဳယ္ေတာင္တက္သကာ တိုင္သလင္လဆန္ ၁၀ ၈်က္ ၾကသပတိယ္နိယ္ " ဆိုတဲ့ အေရးအသားမွာ (ၾကာသပတိယ္)ဆိုတဲ့ ( ၾကာသပတီး)ကိုေရာ (နိယ္)ဆိုတဲ့ (နိ)ကိုပါ ရခိုင္ေတြ ဒီေန႔ အခ်ိန္ထိ သံုးစြဲေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။
ဖြားေစာေက်ာက္စာမွာ " ေကႅာက္ဆည္ မႅိယ္ ၁၀၀ ပိယ္တ္မူ၏ " ျဖစ္ပါတယ္။ " ေကႅာက္" မွာ ေအာက္က (လ) " မႅိယ္ " မွာ ေအာက္က(လ)ေတြဟာ ယပင့္ေရာ ရရစ္အတြက္ပါ ပုဂံေက်ာက္စာေတြမွာ သံုးၾကပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ( ေက်ာက္ဆည္ ေျမ ၁၀၀ ေပးေတာ္မူ၏)လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ( မႅိယ္)ဆိုတဲ့ (ၿမီ)ကိုေရာ (ပိယ္)ဆိုတဲ့ (ပီး)ကိုေရာ ရခိုင္အမ်ိဳးသားေတြ ယခုပစၥကၡကာလမွာ သံုးစြဲေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ပုဂံေက်ာက္စာတစ္ခုမွာ " ပုရွာလွဴေသာလဲ ပါလိယ္ဧအ္ " မွာ (ပါလိယ္)ဆိုတဲ့ (ပါလီ)ကို ရခိုင္ေတြ သံုးစြဲေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ပုဂံေခတ္မွာ ပုရွာကေတာ့ ဘုရားလို႔ ေရးပါတယ္။
ဖြားေစာေက်ာက္စာတခုမွာ " တန္ေဆာင္မွဳန္လပႅည္ စနိယ္နိယ္" ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေန႔ျမန္မာေတြ စေနေန႔ ျဖစ္သြားေပမယ့္ ရခိုင္ေတြကေတာ့ (စနိယ္နိယ္) “စနီနိ”လို႔ သံုးစြဲေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေက်ာက္စာမွာဘဲ (ရိယ္ မႅိယ္ခပ္သိမ္းေသာ) စတဲ့ အေရးအသားေတြ ပါရွိေသးပါတယ္၊ (ရိယ္ မႅိယ္)ဆိုတဲ့ ( ရီၿမီ)ကို အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့သလို ရခိုင္ေတြ “ ရီၿမီ” ကို သံုးေနဆဲ ျဖစ္ေပမယ့္ ျမန္မာေတြကေတာ့ “ ေရေျမ” လို႔သံုးပါတယ္။
အဲဒီ ဖြားေစာ ေက်ာက္စာမွာ ေနာက္ထပ္ေတြ႔ရတာက " ငါလင္ သၡိင္မင္ၾကီ ငါသာမင္ၾကီ ငါ မႅိယ္မင္ၾကီး " ျဖစ္ပါတယ္။ အထက္က ေျပာခဲ့သလို ဗ်ည္းေအာက္က(လ)ဟာ ယပင့္ ရရစ္ကို သံုးစြဲျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ (ငါ မႅိယ္မင္ၾကီး)မွာ( ငါ့ေျမး)လို႔ ျမန္မာေတြ ဒီေန႔သံုးစြဲေနေပမယ့္ ရခိုင္ေတြကေတာ့ (ငါ မႅိယ္) (ငါ့ၿမီး)လို႔ ဒီေန႔အခ်ိန္ထိ ယွဥ္သန္သံုးစြဲေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။
သိဃၤသူသမီးေက်ာက္စာမွာ “ အခ်င္ခ်င္ အမ်က္အဤ တစိယ္ မဟိယ္၊ ခ်တ္သုမၸက္စိဖႅင္ ရွဳၾကရစိယ္ေအ္” မွာပါတဲ “ တစိယ္ မဟိ စိယ္” ဆိုတဲ့ “ တစိ ၊ မဟိ ၊ စီ “ ဟူေသာ ေ၀ါဟာရမ်ားကို ရခိုင္ေန႔စဥ္သံုး စကားလံုးမ်ားအျဖစ္ ဒီေန႔ အခ်ိန္ထိ ေတြ႔ေနရပါတယ္။
ေလာကထိပ္ပန္ဘုရားနံရံက ရခိုင္ေ၀ါဟာရကို ဆြဲထုတ္ျပခ်င္ပါတယ္။ အထက္မွာ ပါ၀င္ခဲ့တယ္ စကားလံုးတခ်ိဳ႔လည္း ပါေကာင္းပါႏိုင္ပါတယ္။ ရခိုင္ေတြ ဒီေန႔အခ်ိန္ထိ ေန႔စဥ္သံုး ေ၀ါဟာရမ်ားျဖစ္ပါတယ္။ စာမွာ ၿခီ ၊ ၿခီယ္ (ျမန္မာ ေျခ ၊ ရခိုင္ ၿခီ)။ စာမွာ “ နိ ၊ နီ ၊ နိယ္ ၊ နီယ္ ၊ ပိ ၊ ပီ ၊ ပိယ္ ၊ ပီယ္ ၊ ပႅီ ၊ ပႅီယ္ “ ေ၀ါဟာရမ်ားကို ယေန႔ ျမန္မာက “ ေန႔ ၊ ေန ၊ ေပ ၊ ေပး ၊ ေျပး ၊ “ သံုးစြဲၾကပါတယ္။ ရခိုင္ေတြကေတာ့ ေက်ာက္စာပါ အသံထြက္အတိုင္း သံုးစြဲေနၾကဆဲျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီ ဘုရားနံရံေပၚမွာ “ ရိယ္ ၊ ရီယ္ ၊ ရွိ ၊ လီ ၊ လီယ္” ေ၀ါဟာရေတြကို ျမန္မာေတြက “ ေရ ၊ ေရွ႔ ၊ ေလ “ လို႔ ဒီေန႔အခ်ိန္မွာ သံုးစြဲေနေပမယ့္ ရခိုင္ေတြကေတာ့ ေက်ာက္စာပါအတိုင္း “ ရီေသာက္ဖို႔ ၊ အရွိအရပ္က နီထြက္ ၊ ေအနိလီတိုက္ဖို႔ “ လို႔ ေန႔စဥ္သံုးေ၀ါဟာရ အျဖစ္ သံုးစြဲေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီ ဘုရားနံရံေပၚမွာ ေနာက္ထပ္ေတြ႔ရွိတာကေတာ့ “ စီ ၊ စီယ္ ၊ မိယ္ ၊ ရသိ ၊ ရသိယ္ ၊ သိယ္” ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ကေန႔ျမန္မာေတြက “ ေစ ၊ ေမး ၊ ရေသ့၊ ေသ “ လို႔ ေန႔စဥ္သံုးစြဲေနေပမယ့္ ရခိုင္ေတြကေတာ့ ဘုရားနံရံေပၚက အသံထြက္အတိုင္း ယေန႔တိုင္ ေျပာဆိုေနၾကပါတယ္။
နရသီဟပတိ(၁၂၅၆ - ၁၂၈၇ )မင္းကို ေက်ာက္စာေတြမွာ “ တရုတ္ပႅိယ္” မင္းအျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ပါတယ္။ တရုတ္ေျပးမင္းေပါ့။ ဒီေနရာမွာလည္း “ ပႅိယ္” က ရခိုင္ေန႔စဥ္သံုးေ၀ါဟာရျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမင္းလက္ထက္က ၁၂၅၅ (ေအဒီ)ထိုးေက်ာက္စာတစ္ခုမွာ “ သဃၤာတို၀္ကို၀္ ၿခီယ္ဆိယ္ ၊ လက္ဆိယ္ရိယ္” ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရ ပါ၀င္ပါတယ္။ ျမန္မာလို “ သံဃာတို႔ကို ေျခေဆး၊ လက္ေဆးေရ “ လို႔ အဓိပၸါယ္ေဖာ္ၾကပါတယ္။ သဃၤာစကားလံုးက ပါဠိဘာသာျဖစ္တဲ့အတြက္ အျငင္းပြားႏိုင္ေပမယ့္ ျမန္မာေတြ “ သံဃာ” လို႔ ယေန႔ သံုးစြဲေနေပမယ့္ ရခိုင္ၿမိဳ႔အေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ “ သဃၤာ” လို႔သံုးစြဲေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ က်န္တဲ့ “ ၿခီယ္(ၿခီ)ဆိယ္(ဆီး)၊လက္ဆိယ္(ဆီး)ရိယ္(ရီ)” ကေတာ့ ရခိုင္ေတြရဲ႔ ေန႔စဥ္သံုးေ၀ါဟာရ စစ္စစ္မ်ားျဖစ္ပါတယ္။
ရွင္ဒီသာပါေမာကၡေက်ာက္စာထဲမွာ အထက္က တင္ျပခ်က္ေတြပါေပမယ့္ ရွင္ဒီသာပါေမာကၡနာမည္က ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ယဥ္ပါးတဲ့ နာမည္တစ္ခုျဖစ္တာေၾကာင့္ သူ႔ေက်ာက္စာထဲက ရခိုင္ေ၀ါဟာရတခ်ိဳ႔ကို ထုတ္ျပခ်င္ပါတယ္။ “ လႊတ္ရသည္ (မဟိ)၊ ဟန္လင္ႏွိဳက္ (နိယ္ရလိယ္)၏၊ တရုတ္ျပည္ ေရာက္(လိယ္)၏၊ (နိယ္စိယ္)သေတ။ တန္လင္ (မ ႅိယ္)” စသျဖင့္ ပါရွိပါတယ္။ ခုေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ဒီသာပါေမာကၡေက်ာက္စာထဲက ကြင္းစကြင္းပိတ္ထဲက ေ၀ါဟာရမ်ားဟာ ယေန႔ ရခိုင္မ်ားသံုးစြဲေနတဲ့ ေန႔စဥ္သံုးေ၀ါဟာရမ်ားျဖစ္ပါတယ္။
ပုဂံေခတ္က အပင္ေတြထဲက သေျပကို (သိၿပိယ္)ႏွင့္ ေပပင္ကို (ပိယ္)ဟု ယေန႔သံုး ရခိုင္အသံထြက္ အတိုင္း ေက်ာက္စာေတြမွာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေဆြမ်ားေတာ္စပ္ပံုေတြမွာ အေခၚအေ၀ၚတူေနျခင္းက အျငင္းပြားစရာ ျဖစ္ေပမယ့္ အျငင္းပြားစရာမလိုတဲ့ အေခၚအေ၀ၚတစ္ခု ထူးဆန္းစြာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ဒီေန႔ျမန္မာေတြသံုးေနတဲ့ “ ေခၽြးမ” ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမွာ “ ေခၽြးမ”လို႔ မေရးပါ။ ေခၽြးမကို “ ျခဳယ္မ” (ပံု ၂၆၅၊ ၃၇)လို႔ ေရးထိုးပါတယ္။ ရခိုင္ေတြကေတာ့ ေခၽြးမကို “ ျခဳပ္မ” လို႔ ယေန႔တိုင္ ေျပာဆို ေရးသားေနပါေၾကာင္း … ။ ။
ခိုင္လင္း(ေမဃ၀တီ)
ဧပရယ္(၂၂)၂၀၁၄ မွာ ေရးခဲ့သည့္ အပိုင္းအစမ်ားကို တစ္ေပါင္းတည္း ျပဳလုပ္ၿပီး ဇႏၷ၀ါရီ(၂၆)၂၀၁၅မွာ ျဖည့္စြက္ ျပန္လည္ေရးသည္။
___________________________

ရည္ညြန္း ။ ။ ေဒါက္တာသန္းထြန္း၊ ေခတ္ေဟာင္းျမန္မာရာဇ၀င္
ေဒါက္တာသန္းထြန္း၊ တစ္ေန႔တစ္လံ ပုဂံ ဘယ္ေျပးမလဲ
ေဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ အေစာဆံုးအကၡရာတင္ တိုင္းရင္းျမန္မာမွတ္တမ္းမ်ား။
Post by/Khaing Linn Maygawaddy